Racot

Dawniej zwany Racat, wieś ta wzmiankowana jest w dokumentach od 1366 roku. W XV wieku stanowił własność Borków z Gryżyny, później Gołutowskich, następnie Kostków. W latach 1676 – 1719 Racot stanowił własność Broniszów. Do roku 1798 stanowił on własność rodziny Jabłonowskich. W roku 1798 sprzedany został księciu Wilhelmowi Orańskiemu, który w 1815 r. koronowany został na króla Niderlandów. Od roku 1878 Racot stanowił własność książąt weimarskich. Po pierwszej wojnie światowej Racot stał się własności Skarbu Państwa. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy utworzono w nim Państwowy Zakład Chowu Koni. Była to po Janowie Podlaskim i Kozielnicach trzecia stadnina państwowa w Polsce miedzy wojennej. Jej zadaniem miała być hodowla koni wszechstronnie użytkowych. W 1921  roku pałac w Racocie przeznaczony został na cele reprezentacyjne głowy państwa. Założenie pałacowe w Racocie znajduje się w zachodniej części wsi i składa się z części rezydencjalnej i folwarcznej. Zespół rezydencjonalny zajmuje północno-zachodnio część założenia i składa się z pałacu, dwóch oficyn, parku stajni koni cugowych oraz wozowni ze stajnią. Oficyny i stajnie pochodzą sprzed 1773 roku.

Pałac zaprojektowany przez Dominika Merliniego wzniesiony został ok. 1785 roku dla księcia Antoniego Barnaby Jabłonowskiego. Na przełomie XIX i XX wieku dobudowano od północy nowsze skrzydło. Dziedziniec od ul. Dworocowej ogrodzony jest murem z dwoma bramami wjazdowymi. Pałac jest budowlą murowaną z cegły w całości podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Kondygnacja parteru wyższa, piętra niższa. Budynek wzniesiony na planie prostokąta z trójbocznym ryzalitem pośrodku elewacji ogrodowej. do dnia dzisiejszego zachował się pierwotny układ wnętrz. Prawie we wszystkich pomieszczeniach pałacu zachowała się bogata sztukateria, oraz okrągłe klasycyzujące w formie piece z przełomu XIX i XX wieku.
Pośrodku elewacji frontowej znajduje się portyk wsparty na toskańskich kolumnach z tympanonem z tarczami herbowymi księcia Antoniego jabłonowskiego i jego żony Tekli z Czapliców.
Przed pałacem pośrodku dziedzińca znajduje się trawnik z drzewami i kwiatami.
Oficyna południowa, wzniesiona została przed 1773 rokiem a po roku 1919 użytkowana jako dom dyrektora stadniny koni. Jest to budynek z cegły, wzniesiony na planie prostokąta, parterowy z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem mansardowym. Oficyna północna wzniesiona przed 1773 roku przez Dorotę Jabłonowską. Jest to budynek z cegły, wzniesiony na planie prostokąta, parterowy z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem łamanym czterospadowym.

Park pierwsze wzmianki o włoskim ogrodzie pochodzą z 1679 roku. Za czasów księcia Antoniego Barnaby Jabłonowskiego utworzono ogród angielski, który miał być miejscem spacerów, ochraniać od wiatrów, zapewniać izolację od wsi i zabudowań folwarcznych. W Racocie wykorzystano istniejące parkowe zadrzewienie. Park obecnie rozciąga się na północ i zachód od pałacu i można go podzielić na dwie części: południową, urządzoną, o regularnym układzie i północną o walorach typowo krajobrazowych. Wjazd do parku prowadzi przez dwie bramy usytuowane na wprost pałacu. Na zachód od pałacu znajduje sią aleja prowadząca do dwóch stawów usytuowanych przy zachodniej granicy parku. Drzewostan parku jest bardzo zróżnicowany, a jego wiek określono na 80 - 300 lat. Rosną tam lipy drobno i szerokolistne, wiązy szypułkowe, dęby szypułkowe, grab pospolity, topole białe i czarne, kasztanowce, jesion wyniosły, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, buk zwyczajny, olsza czarna, sosna zwyczajna, świerk pospolity, modrzew europejski.  Urządzona część parku nia ma krzewów, część krajobrazowa wzbogacona jest krzewami. W Parku stwierdzono ponad 50 gatunków ptaków, w tym: krętogłowa, dzięcioła dużego, dzięciołka, pliszkę siwą, słowika szarego, kosa, świergotka drzewnego, gąsiorka, strzyżyka, rudzika, pleszkę, śpiewaka, łozówkę, zaganiacza, piecuszka, pierwiosnka, świstunkę leśną, kapturkę, gajówkę, cierniówkę, piegżę, mysikrólika, muchołówkę szarą, muchołówkę żałobną, raniuszka, sikorę ubogą, bogatkę, modraszkę, kowalika, pełzacza ogrodowego, trznadla, ziębe, kulczyka, dzwońca, szczygła, makolągwę, grubodzioba, wróbla, mazurka, szpaka, wilgę, sójkę, kawkę i wronę siwą.

Kościół. Pierwszy kościół w Racocie należał do parafii Wysockiej. Obecny wzniesiony został pod koniec XVIII wieku jako kaplica pałacowa przez rodzinę Jabłonowskich, właścicieli wsi. Budowa została rozpoczęta ok. 1768 – 70 przez wojewodzinę rawską księżną Dorotę Jabłonowską, a ukończona po 1780 r. staraniem jej syna Antoniego,  kasztelana krakowskiego. W latach 1818-1945 kościół należał do gminy ewangelickiej. Od 1946 r. był filialnym kościołem w parafii w Gryżynie. Kościół jest budowlą o cechach późnobarokowych, murowaną, otynkowaną, częściowo podpiwniczoną. Wzniesiony został na planie krzyża greckiego z kolistą nawą centralną. Wewnątrz kościoła jedyny ołtarz ujęty jest parą kolumn i dwóch półkolumn z głowicami z liści akantu. Między kolumnami znajdują się klasycystyczne wazony, a na belkowaniu rzeźby aniołków. W centrum obraz św. Stanisława Kostki. W Kościele znajduje się XVIII-wieczna figura Chrystusa Ukrzyżowanego, wyrzeźbiona w czarnym dębie.  Dach wielopołaciowy kryty jest dachówką.  Na uwagę zasługuje znajdująca się przed kościołem unikatowa drewniana dzwonnica z trzema dzwonami.